Bilderdijkstraat - hoek Vondelstraat. Het Esso station is afgebroken, er staat nu een Roma en Sinti monument. 1981, foto Dienst voor de Stadsontwikkeling, collectie Haags Gemeentearchief

Al in de vijftiende eeuw kwamen er af en toe zigeuners naar Den Haag. Ook in latere eeuwen bezochten ze regelmatig Den Haag. Hoewel ze eigenlijk Sinti of Roma heten, noemen we ze bijna nooit zo.

In 1943 mochten de Sinti en Roma niet meer rondtrekken. De meeste gezinnen kwamen in de zomer van 1943 naar Den Haag. Hier gingen zij wonen in een hofjeswoning bij de Bilderdijkstraat en de Veenkade. Bij de politie in Den Haag moesten zij zich inschrijven als zigeuners.  De Duitsers noemden het hofje  het ‘zigeunergetto’ van Den Haag.

Op dinsdag 16 mei 1944 moesten de 19 Sinti- en Roma-gezinnen ook Den Haag verlaten. Om vier uur ’s ochtends bonsden agenten op de deuren van de huizen in het hofje. Iedereen moest mee. In vrachtauto’s  werden later die dag 112 Sinti en Roma naar het Station Staatsspoor (nu Den Haag Centraal Station) gebracht en per trein naar het Doorvoerkamp Westerbork gevoerd. In Westerbork kwamen uit andere Nederlandse plaatsen nog andere Sinti en Roma.

Samen met 143 andere zigeuners in kamp Westerbork zijn de 112 Haagse Sinti en Roma  drie dagen later, op 19 mei 1944, naar Duitse vernietigingskampen gedeporteerd en daar vergast of tewerkgesteld. Alle 35 Haagse Roma en Sinti kinderen zijn vermoord.

Na de bevrijding keerden van de 245 gedeporteerde mensen slechts dertig volwassenen terug.

In 1990 is een monument ter herinnering aan de 112 weggevoerde Sinti en Roma aangebracht bij de ingang van het hofje waar zij in de oorlog woonden. In 2006 is dit monument gerestaureerd en verplaatst en staat nu in de Vondelstraat, schuin tegenover de voormalige ingang van het hofje.

De namen van de 35 vermoorde kinderen staan op het Kindermonument op de tentoonstelling Kind in Oorlog in het Museon.